ŠKODA 1100 OHC – pięć kopii doskonałości

2015-09-22

Niezwykle dynamiczny rozwój marki ŠKODA, przypadający na lata 30. XX wieku, miał nieocenione skutki w następnej dekadzie, w której cała Europa otrząsała się z przerażającego bilansu właśnie zakończonego, światowego konfliktu. Biorąc pod uwagę zniszczenia matecznika marki w wyniku bombowych nalotów z maja 1945, uruchomienie regularnej produkcji dokładnie rok później świadczy o nieprzeciętnej organizacji przedsiębiorstwa.                Prawie natychmiast produkcję wsparto doskonałą promocją, przejawiającą się nie tylko licznymi zabiegami zwiększenia sprzedaży na rynkach eksportowych, ale również bezzwłoczną i nośną obecnością marki na scenie sportów motorowych. W najwcześniejszym okresie barw marki broniły nieznacznie modyfikowane, seryjne egzemplarze modelu 1101.     Erę powojennych pojazdów ŠKODY, specjalnie przygotowanych do wyczynu, otworzyła ewolucja 1101 Sport, po której nadszedł czas bolidu Supersport. Ten, w szczytowej fazie rozwoju mógł poszczycić się 1,5-litrowym silnikiem, doładowanym parą kompresorów i rozwijającym moc około 180 KM.  Prace nad pojazdami wyczynowymi nowej generacji rozpoczęły się wiosną 1956 roku. Piękne w formie nadwozie nakreślił bardzo młody wówczas, a w przyszłości ściśle związany z marką, projektant Jaroslav Kindl. W pierwotnym kształcie wyposażono je w chowane reflektory, zastąpione ostatecznie umieszczonymi w błotnikach i osłoniętymi kloszami ze szkła organicznego. Pierwsze samochody, rozwijane dla klasy do 1100 ccm pod oznaczeniem Typ 968, stanęły na kołach u schyłku sezonu 1957. Były nimi dwa roadstery, różniące się nieco między sobą poszczególnymi panelami laminatowych nadwozi i święcące swą bojową premierę podczas wyścigu organizowanego w rodzimym mieście wczesnym latem roku 1958. Jeden z nich, kierowany przez Miroslava Fouska, wywalczył ostatecznie najwyższe podium tej imprezy.     Ten sukces zachęcił fabrykę do rozbudowy kalendarza sportowej aktywności nowych pojazdów. Jeszcze w tym samym sezonie miał miejsce zagraniczny debiut bolidów, zwanych najczęściej 1100 OHC. Był nim sierpniowy wyścig w Budapeszcie, w którym dwie czerwone ŠKODY stanęły na starcie koło w koło nie tylko z renomowaną konkurencją, ale i z polskimi konstrukcjami typu Rak i Krab.                  Václav Bobek, w klasie do 1500 ccm, wywalczył dla ŠKODY trzecie miejsce, uznając jedynie wyższość Serba Milivoja Božića w Porsche, reprezentującego Jugosławię oraz naszego Jerzego Jankowskiego, startującego na wyraźnie słabszym Raku 650.   Kolejne sezony również obfitowały w mniejsze i większe sukcesy sportowych Typów 968. Ich zwieńczeniem było obsadzenie przez Miroslava Fouska i Jaroslava Bobka dwóch najwyższych miejsc w wyścigu rozgrywanym w sezonie 1962 na leningradzkim torze Newskoje Kolco. Niedługo później zapadła decyzja o zakończeniu wyczynowej kariery bolidów i ich odsprzedaży prywatnym użytkownikom. Natomiast jeszcze w sezonie 1959 zbudowano dwa pojazdy z nadwoziami zamkniętymi, uformowanymi ręcznie z blach aluminiowych. Stanowiły one studium nad optymalizacją konstrukcji pod względem masy, aerodynamiki (Cx=0,37), dostrojenia podwozia i sterowalności przy wysokich prędkościach. Ich sportowy debiut miał miejsce w kwietniu 1960 roku, na trasie wyścigu rozgrywanego w Mladá Boleslav.                 Pomimo tak samo wysokich osiągów, jak odmiany pozbawione dachu, prócz wspomnianej badawczej, pełniły głównie rolę reprezentacyjną – wypracowując sobie opinię jednych z najpiękniejszych projektów w historii marki.     Niestety, żaden z egzemplarzy z aluminiowym nadwoziem coupe, nie przetrwał do dnia dzisiejszego. Natomiast dwa zbudowane pierwotnie roadstery miały znacznie więcej szczęścia – pierwszy wzbogaca zbiory firmowego muzeum w Mladá Boleslav, drugi jest własnością brytyjskiego importera generalnego marki. Na Wyspy trafił już w roku 1968, ewakuowany z Czechosłowacji przez ówczesnego właściciela, krótko przed inwazją wojsk Układu Warszawskiego. Egzemplarz z muzeum fabrycznego prowadzi nadal zupełnie aktywne życie – nie stroniąc od rajdów i parad pojazdów zabytkowych oraz dziennikarskich prezentacji. Wyposażony obecnie w nieco inne gaźniki (Weber), rozdzielacze zapłonu i cewki oraz drobne dodatkowe wskaźniki i wyposażenie stanowiska pilota, potrafi potężnie zaskoczyć tak możliwościami układu napędowego, jak i pędem powietrza wdzierającego się nad radykalnie niską, czołową owiewkę.  Dane techniczne ŠKODA 1100 OHC (Typ 968, nadwozie wyczynowe typu roadster), 1957  - silnik: rzędowy, czterocylindrowy, aluminiowa głowica z rozrządem typu DOHC napędzanym od wału korbowego za pośrednictwem zespołu kół zębatych, wał korbowy podparty w trzech punktach; chłodzony cieczą; umieszczony wzdłużnie za osią przednią i pochylony w prawo, napęd kół tylnych. Silnik wywodzi się z jednostki napędowej modelu Š440 poddanej rozległym modyfikacjom.  - średnica cylindra: 68 mm, skok tłoka: 75 mm, objętość skokowa: 1089 ccm  - zasilanie:  dwa gaźniki Jikov 35  - stopień sprężania:  9,0:1 - moc maksymalna: 92 KM przy 7 700 obr./min, maksymalna, krótkotrwała prędkość obrotowa silnika – 8 500 obr./min  - instalacja elektryczna: o napięciu 12 V, układ zapłonowy magnetoelektryczny zdublowany Scintilla-Vertex, prądnica PAL 130 W, dwie świece na cylinder - układ smarowania: ciśnieniowy, dwie pompy olejowe - skrzynia przekładniowa: pięciostopniowa, umieszczona przed osią tylną we wspólnej obudowie z przekładnią główną (transaxle)  - sprzęgło: mokre, wielopłytkowe, sterowanie hydraulicznie - układ kierowniczy: przekładnia ślimakowa, zdejmowane koło kierownicy  - zawieszenie przednie: podwójne wahacze poprzeczne, drążki skrętne, amortyzatory  - zawieszenie tylne: skośne wahacze wleczone, drążki skrętne, amortyzatory  - układ hamulcowy: hydrauliczny,  dwuobwodowy; hamulce bębnowe: kół przednich umieszczone w piastach, kół tylnych – przy przekładni głównej - koła: obręcze Borrani-Milano 3,50 D-15 z lekkich stopów, wyplatane, z nakrętką centralną, ogumienie 5,00x15 lub 5,50x15 firmy Barum  - rozstaw osi: 2 200 mm  - rozstaw kół: osi przedniej 1 200 mm, osi tylnej 1 250 mm - nadwozie: dwumiejscowy, otwarty samochód wyczynowy, karoseria typu roadster, wykonana z laminatu (cztery zasadnicze panele) wsparta na rurowej ramie przestrzennej spawanej z cienkościennych rurek ze stali szlachetnej - wymiary zewnętrzne nadwozia: długość 3880 mm, szerokość 1430 mm, wysokość 964 mm  - masa własna: ok. 550 kg  - prędkość maksymalna: w zależności od zastosowanych przełożeń, maksymalnie 190 km/h  - ilość zbudowanych egzemplarzy: 4/5 – dwa z nadwoziami wyczynowymi, otwartymi, typu roadster (spider), zbudowane w latach 1957 i 1958, kolejne dwa z nadwoziami zamkniętymi, typu coupe, zbudowane w roku 1959; ostatni (roadster) powstały w późniejszym okresie z części.  - ciekawostka: o ile wyczynowe nadwozia roadster wykonano z lekkiego laminatu, karoserie egzemplarzy coupe formowano ręcznie z arkuszy blach aluminiowych. Wyraźnie większa dbałość o detale i formę nadwozi zamkniętych, sugerować może, że myśl o małoseryjnej produkcji i rynkowej obecności tej wersji nie była jej twórcom zupełnie obca.   dla ŠKODA PR Portal - Tomasz Orlik, Automobilista, wrzesień 2015 Fotografie: archiwum ŠKODA