80 lat od premiery ŠKODY Superb

Oznaczało to mniej więcej tyle, że samochód luksusowy mógł stać się pojazdem seryjnym, w dużej mierze spójnym konstrukcyjnie z popularniejszymi modelami klas niższych. Zaprezentowany w 1934 roku Superb (początkowo noszący dodatkowe oznaczenie liczbowe 640) posiadał zatem centralną rurę nośną, wahliwe półosie napędzające koła tylne, wzdłużnie umieszczony rzędowy silnik, nadwozie konstrukcji mieszanej czy zunifikowaną przekładnię kierowniczą.

Jak przystało na reprezentowaną klasę, otrzymał pakiet dodatkowych, nowoczesnych rozwiązań, niedostępnych bądź osiągalnych wyłącznie za dopłatą w modelach niższych segmentów.

W jego skład wchodziły m.in. 12-voltowa instalacja elektryczna, układ chłodzenia silnika z wymuszonym obiegiem cieczy, hydrauliczne hamulce wszystkich kół, czterostopniowa przekładnia i przednie zawieszenie oparte o układ podwójnych wahaczy dla każdej ze stron.

640 Superb był dostępny w odmianach 6-miejscowej limuzyny (także z miękkim zwijanym fragmentem dachu i przegrodą oddzielającą kierowcę), dwu- bądź czterodrzwiowego sedana oferującego cztery miejsca, kabrioletu i sanitarki. Rzędowy, sześciocylindrowy silnik wywodził się wprost z rodziny jednostek napędowych pojazdów ciężarowych serii 206, ale odznaczał się ponadprzeciętną trwałością i łatwością obsługi. Standardowy Superb kosztował 61 900 koron, wobec minimum 80 000 koron żądanych za daleko mniej nowoczesnego poprzednika (model 645), i 127 000 – za limuzynę 860 bez żadnego z dodatków. Korzyści płynące z modyfikacji były zatem wymierne.

W roku 1936 fabryka przedstawiła Superba II (Typ 902), różniącego się, prócz bardziej finezyjnej osłony chłodnicy, głównie silnikiem powiększonym z 2492 ccm do 2703 ccm (60 KM), a ostatecznie 2914 ccm (63 KM). Głównym powodem tych zmian były rosnące masy nadwozi specjalnych, przygotowywanych przez zewnętrzne firmy karoseryjne w oparciu o podwozia ŠKODY.

Kolejne ulepszenia wprowadzono już w sezonie 1937, w modelu oznaczonym jako Typ 913. Prócz szeregu mechanicznych modyfikacji, pojazd otrzymał nowoczesną stylizację nadwozia, zgodną ze zmodernizowanym modelem Popular OHV i całkowicie nowym – Favorit. Częściowo zintegrowane z błotnikami reflektory i osłona chłodnicy uformowana „w strzałkę” stały się znakiem rozpoznawczym marki. W ofercie nadwozi modelu pojawiły się także wykonania użytkowe. Typ 913 prezentowano z dumą m.in. na Targach Poznańskich 1937.

U schyłku 1938 roku zaprezentowano kolejną modyfikację flagowej limuzyny marki – Typ 924, z charakterystyczną, walcową osłoną chłodnicy i górnozaworowym silnikiem OHV.

Zaprojektowany od podstaw, sześciocylindrowy silnik, o objętości 3137 ccm, odżegnywał się zdecydowanie od użytkowych korzeni poprzednika, wykorzystując innowacyjne, wymienne tuleje cylindrów. W oparciu o tę odmianę, sezon później, przedstawiono modyfikację oznaczoną jako Typ 919 – napędzaną doskonałym, widlastym silnikiem ośmiocylindrowym.

Superb osiągnął już status uznawanego pojazdu w segmencie limuzyn klasy wyższej, tym razem przypuszczając atak na najbardziej elitarne jego rejony. Produkcję Typu 924 przerwały, w roku 1941, działania wojenne i nowe zadania dla fabryki przydzielone przez okupanta. Odrodzenie nazwy nastąpiło w roku 1947, na praskim salonie samochodowym, w postaci oszałamiającego kabrioletu zaprojektowanego przez pracownię Sodomka.

W tym samym roku odnowiono produkcję przedwojennego Typu 924, jednak już nie w fabryce macierzystej, a – w świeżo wcielonej w struktury marki – filii w Kvasinach. Do października 1949 roku zbudowano tam ponad 160 egzemplarzy tych pojazdów, oznaczanych jako Superb 3000. Już nieco wcześniej, równolegle, rozpoczęto montaż całkowicie nowych, pontonowych nadwozi, wzorowanych nieco na radzieckich samochodach ZIS-110 – pojazdów tych powstało zaledwie niewiele ponad 40 sztuk i są dzisiaj powszechnie pomijane przez liczne źródła. Oficjalnie, produkcję „historycznych” Superbów zakończono jesienią 1949 roku, z całą pewnością jednak egzemplarze zamówione przez czechosłowackie MSW, wykańczano jeszcze w roku następnym.

Nazwa Superb powróciła w historii marki ponownie w roku 2001. Zgodnie z tradycją także tym razem oznaczała najbardziej reprezentacyjny model marki. Jak dotąd doczekaliśmy się dwóch generacji koncernowych Superbów: Typ 3U (2001-2008) i 3T (od 2008). W trzeciej, powoli zapowiadanej, historyczna nazwa z pewnością pozostanie – dopisując kolejne rozdziały do tej opowieści…

Dane techniczne samochodu ŠKODA 640 Superb, 1934-36 (Superb 4000, 1939-41)

silnik: rzędowy, sześciocylindrowy, (widlasty, ośmiocylindrowy), rozrząd dolnozaworowy SV (górnozaworowy OHV), wał korbowy podparty w ośmiu (w pięciu) punktach, chłodzony cieczą, chłodnica naporowa umieszczona z przodu pojazdu, umieszczony wzdłużnie z przodu, napęd kół tylnych

średnica cylindra: : 72 mm (84 mm), skok tłoka: 102 mm (90 mm), objętość skokowa 2492 ccm (3990 ccm)

zasilanie: gaźnik Solex (alternatywnie Zenith)

moc maksymalna: 55 KM przy 3500 obr./min (96 KM przy 3500 obr./min)

instalacja elektryczna: o napięciu 12V, prądnica Scintilla (alternatywnie Bosch)

układ smarowania: ciśnieniowy

skrzynia przekładniowa: czterostopniowa, mechaniczna, synchronizacja 3. i 4. przełożenia (trójstopniowa z nadbiegiem)

układ hamulcowy: na wszystkich kołach bębnowe, jednoobwodowe

ciekawostka: wał napędowy biegnący wewnątrz centralnej rury nośnej podwozia, łączącej skrzynię biegów z mechanizmem różnicowym, najwyższe przełożenie umożliwiające jazdę z prędkością od 8 km/h do maksymalnej

nadwozie: konstrukcji mieszanej, drewniany szkielet, panele poszycia stalowe, różne wykonania: sedan, limuzyna, kabriolet, sanitarka (wyłącznie limuzyna)

wymiary nadwozia: długość 5500 mm, szerokość 1700 mm, wysokość 1700 mm, rozstaw osi 3300 mm (długość 5700 mm, szerokość 1800 mm, wysokość 1750 mm, rozstaw osi 3400 mm)

masa własna: 1600-2200 kg (2180 kg)

podwozie: : rurowa rama nośna rozwidlona z przodu pod silnik, z poprzeczkami nośnymi nadwozia

zawieszenie: przednie – podwójne wahacze trójkątne, resor poprzeczny, tylne – półosie pędne wahliwe, dwa resory

oguemienie: 5,50x18, następnie 6,00x18 oraz 6,50x16 (7,50x16)

prędkość maksymalna: 110 km/h (do 135 km/h)

średnie zużycie paliwa: 14 do 17 l/100 km (20 do 24 l/100 km)

ilość zbudowanych egzemplarzy: 201 sztuk (12-14 sztuk), wszystkich odmian modelu Superb z lat 1934-49 – około 930 sztuk (bez odmian wojskowych)

Autor: Tomasz Orlik, lipiec 2014
Fotografie: archiwum ŠKODY i Autora